Tetiana: Een leven in twee werelden
Artikel door Frank Rikken
Прочитайте оповідання українською мовою
Een leven vóór de oorlog
Tetiana werd geboren op 29 mei 1956 in Nova Praha, een nederzetting in Alexandrië in Oekraïne. Voor de oorlog genoot Tetiana van haar welverdiende rust. Ze was met pensioen en haar leven was gevuld met vreugde dankzij haar dochter Svetlana en haar drie kleinkinderen: Volodymyr, de oudste en de 15 jarige tweeling Artem en Kyriil. Ze droomde ervan om in goede gezondheid te blijven en te genieten van haar familie.
Haar oudste kleinzoon Volodymyr en zijn vrouw Alla waren in verwachting van hun eerste kindje. Tetiana's grote wens was dat haar achterkleinkindje veilig geboren zou worden.
Op 24 februari 2022 om 5 uur 's ochtends zette Tetiana haar telefoon aan en las over de grootschalige Russische invasie van Oekraïne. Het kwam voor haar als een donderslag bij heldere hemel. Eerst kon ze het niet geloven. Op dat moment waren Volodymyr en de hoogzwangere Alla vanuit Boryspil op bezoek bij haar in Alexandrië, in de hoop dat het daar veiliger zou zijn. Ze dachten dat de oorlog in een paar dagen voorbij zou zijn, maar die hoop bleek - zo weten we nu - tevergeefs.
De eerste maanden van de oorlog
De situatie verslechterde snel. In het kleine eenkamerappartement van Tetiana verzamelden zich haar hele gezin: haar dochter Svetlana met haar vijftienjarige tweelingzonen, haar oudste kleinzoon Volodymyr en zijn zwangere vrouw Alla. Ze woonden opeengepakt in een kleine ruimte, terwijl het luchtalarm soms wel 15 tot 20 keer per dag afging. Vanaf de vierde verdieping moesten ze steeds weer naar een schuilplaats rennen die eigenlijk nog niet klaar was voor gebruik.
Ze sliepen met hun kleren en schoenen aan, zodat ze op elk moment konden vluchten. Maar de voortdurende stress en angst begonnen hun tol te eisen. De hoogzwangere Alla raakte uitgeput onder deze helse omstandigheden. Het voortdurend naar de schuilkelder rennen, de zware fysieke en psychische belasting van het trappen op en af, het constante gevoel van dreiging - het maakte haar bijna fatalistisch. "Als het zo moet zijn, dan moet het maar," dacht ze soms. De sirenes, de raketten die overkwamen, het dreigende gezoem van Shahed-drones - het maakte hen afgestompt.
Door de stress begonnen Alla's weeën te vroeg. Haar dochter Lisa werd geboren op 6 maart 2022, midden in de oorlog. De angst en ontberingen hadden een effect op haar gezondheid: Lisa ontwikkelde zich trager dan andere baby’s. Ze zat vaak stil en staarde voor zich uit, alsof ze de spanning in haar omgeving absorbeerde.
Na enkele weken besloten Tetiana en Svetlana dat het niet langer veilig en verantwoord was voor Svetlana en haar tweeling om te blijven. Ze besloten Oekraïne uit te vluchten. En zo vertrokken ze met de trein naar het westen, naar een onbekende toekomst. Toen Svetlana met haar vijftienjarige tweeling, Kirill en Artem, het overvolle perron betrad, voelde ze de paniek in de lucht hangen. Mensen duwden, riepen, huilden. Kinderen klampten zich vast aan hun moeders, bejaarden werden door vreemden vooruitgeduwd in de hoop een plaats te bemachtigen.
Toen de deuren opengingen, begon de menigte te dringen. Svetlana voelde hoe haar zonen tegen haar aangedrukt werden, hun lichamen verstrengeld met tientallen anderen. De warmte was verstikkend, de geur van angst en zweet hing in de wagons. Er was nauwelijks ruimte om te ademen, laat staan om te bewegen. Ze hield de handen van haar jongens stevig vast, bang om hen kwijt te raken in de chaos.
De trein vertrok met een schokkende beweging en begon aan zijn lange reis. De uren kropen voorbij terwijl ze dicht tegen elkaar aan geperst stonden. De jongens probeerden hun ademhaling onder controle te houden, maar de uitputting sloop in hun lichamen. Op een gegeven moment werd een van hen duizelig, zijn benen begaven het en hij zakte ineen. Maar zelfs vallen was onmogelijk in de drukte. Svetlana kon niets doen behalve zijn naam fluisteren en hopen dat hij het volhield. Haar enige troost was dat ze samen waren, dat ze ergens naartoe gingen waar het veilig zou zijn. Uiteindelijk kwamen ze terecht in een opvanglocatie in Drunen.
De moeilijke keuze om te vluchten
Svetlana had het zwaar met de opvoeding van de tweeling in het onbekende Nederland. Ze stond er alleen voor en hoewel ze haar uiterste best deed, hadden de jongens structuur nodig die ze hen maar moeilijk kon bieden. De oorlog en voortdurende onzekerheid vergrootten die uitdaging alleen maar. Het gebrek aan stabiliteit en het steeds wisselen van omgeving zorgden voor spanningen in het gezin. Tetiana zat in dubio. Ze maakte zich zorgen om haar dochter en kleinkinderen en voelde de pijn van Svetlana’s worsteling.
Tegelijkertijd voelde ze dat Volodymyr, Alla en hun pasgeboren dochter Lisa haar nodig hadden. Toen Lisa zes maanden oud was, besloten ze naar Boryspil te gaan, waar Volodymyr werkte en woonde. Maar al snel beseften ze dat Oekraïne te gevaarlijk bleef.
Tetiana besloot naar Nederland te gaan om haar dochter te ondersteunen..
"Ik besloot om eerst alleen te gaan, om alles met eigen ogen te zien en mijn dochter en kleinkinderen te helpen," zegt Tetiana. "Het was de pijnlijkste periode in mijn leven. Mijn hart brak toen ik mijn kleinzoon, zijn vrouw en mijn achterkleindochter moest achterlaten in een gevaarlijke stad. Ik wist nog steeds niet hoe ik mijn dochter en kleinkinderen nu het beste kon helpen."
Op de eerste verjaardag van haar achterkleindochter Lisa vertrok Tetiana met de bus naar Katowice in Polen en vloog van daaruit naar Amsterdam. De reis was zwaar. "Onderweg zag ik hoe wanhopige mensen hun huizen en families verlieten op zoek naar veiligheid. Dat maakte mij nog angstiger en wanhopiger." Bij aankomst in Nederland werd ze opgewacht door Svetlana. In Drunen, waar Svetlana en haar kinderen tijdelijk onderdak hadden, kon Tetiana de eerste nacht niet geloven dat ze kon slapen zonder sirenes en explosies.
Een nieuw begin in Nederland
Tetiana was overweldigd door de vriendelijkheid van de Nederlanders. Vanaf de eerste dagen besefte ze hoe oprecht de gemeente Heusden en de vrijwilligers waren in hun hulp aan Oekraïense vluchtelingen. "Het team van de Gemeente Heusden maken deze wereld een betere plek," zegt Tetiana. "Hun telefoon stond 24/7 aan. ze luisterden, beslisten, en - het allerbelangrijkste - ze zijn altijd eerlijk."
De situatie in Oekraïne werd alsmaar gevaarlijker het front schoof verder op en de gezondheid van haar oudste schoonzoon stelde hem niet in staat bij te dragen in het leger. De zorg voor de kleine Lisa was bijna ondoenlijk. De stress van haar ouders zorgden ervoor dat ze apathisch was en sociaal onbereikbaar. Daarom vroeg ze om hulp voor Volodymyr, Alla en Lisa. Haar verzoek werd snel en met begrip gehonoreerd. "Dankzij hen kon mijn familie samen veilig leven." Gelukkig kan hij op afstand een bijdrage leveren aan de Oekraïense economie, door online te werken vanuit Nederland
Nu, in Nederland, begint Lisa zich eindelijk te ontwikkelen. Artsen en specialisten zien vooruitgang. "De oorlog heeft een stille tol geëist van de kinderen, maar hier krijgt Lisa eindelijk de kans om normaal op te groeien." Tetiana ziet haar kleinkinderen integreren, de taal leren en een toekomst opbouwen. Ze helpt met de zorg voor Lisa, zodat Volodymyr en Alla kunnen werken en studeren. "Dat geeft me vreugde."
Hoop voor de toekomst
Tetiana droomt ervan dat de oorlog snel eindigt met de overwinning van Oekraïne, dat haar geboorteland weer vrij en gelukkig wordt en dat alle families kunnen terugkeren. Maar als haar familie besluit zich in Nederland te vestigen, zal ze hen daarin ondersteunen. "Wij zijn de Nederlandse bevolking en de gemeente Heusden dankbaar voor hun tijdige hulp," zegt ze. “Dankzij hen konden vier generaties van mijn familie in veiligheid, vrede en liefde samenleven."