Ecologie
De herinrichting van de Vijfhoevenlaan en de volgende fase van de nieuwbouwwijk De Grassen (fase 2) zijn in voorbereiding. Tijdens de planvorming zijn er verschillende onderzoeken uitgevoerd, waaronder ecologische onderzoek. Hierbij is er gekeken welke beschermde soorten dieren en planten er in het plangebied en de directe omgeving voorkomen. Vooral rond de oude loodsen leeft een aantal beschermde diersoorten: de gewone Dwergvleermuis, Steenmarter, Wezel, Poelkikker, Kerkuil, Buizerd, Huismus en Steenuil. Met oog op de Wet natuurbescherming, waarin is aangegeven welke soorten beschermd zijn, is er een activiteitenplan opgesteld met maatregelen die genomen worden om schade aan flora en fauna te voorkomen of beperken en het verlies van leefgebied compenseren door nieuwe verblijfplaatsen en leefgebied aan te bieden. Op basis hiervan is in het voorjaar van 2024 de ontheffing verleend. De maatregelen die daarin staan worden nu uitgevoerd. De lokale Uilenwerkgroep en de Natuur- en Milieu Vereniging Heusden zijn betrokken bij de totstandkoming van het activiteitenplan en de uitvoering van de maatregelen. Hieronder worden de maatregelen en het proces kort toegelicht.
Net aan de andere kant van de Voordijk, op een afstand van ca 200 meter van de oude loodsen, ligt en gebiedje dat lokaal ook bekend is als ‘de driehoek’ (Figuur 1). Dit is een stuk grond gelegen in ‘de oksel van’ de Voordijk en de Engelenseweg. In dit gebied wordt een nieuw leefgebied ingericht voor meerdere soorten.
Er moeten verschillende maatregelen genomen om dit stukje land aantrekkelijker te maken voor de volgende soorten; Steenuil, Poelkikker, Wezel en Steenmarter. Er wordt een poel gegraven met aan de zonnige zijde een soort duintje, wat voor de Poelkikker gebruikt kan worden als voortplantingswater en leefgebied. Voor de Steenuil worden er kasten en palen met roestplekken gerealiseerd.
Ook wordt er een marterhoop en wezelkasten geplaatst, waar ze kunnen rusten en verblijven. Marterachtigen zoeken graag beschutting op, bijvoorbeeld in houtsingels, heesters en takkenwallen. Daarom wordt de driehoek hier ook van voorzien. In het bos net ten oosten van de driehoek worden ook takkenwallen en steenmarterkasten geplaatst.
De Steenuil, Wezel en Steenmarter zijn allemaal jagers. Ze jagen graag op Muizen. Met de inrichting wordt hier ook rekening mee gehouden. Zo wordt het gebied aantrekkelijk ingericht voor Muizen. Er wordt een muizenruiter geplaatst, dit is een soort tipi van hout gevuld met snoeihout en maaisel, waar muizen het fijn vinden om te verblijven. En het beheer, zoals maaibeleid, wordt erop aangepast.
Proces
Er is een schetsontwerp gemaakt door een landschapsarchitect in samenwerking met de betrokken ecologen en de Uilenvereniging, de Natuur en Milieu Vereniging Heusden en Het Vlijmenslint. Op 26 juni 2024 is er een informatiewandeling geweest voor de omwonenden en de lokale belangen verenigingen waarbij het plan is toegelicht en samen besproken. De planning is om begin januari 2025 te starten met de uitvoering. Vooraf zijn nog onderzoeken nodig, zoals explosievenonderzoek. Na de uitvoering moet er minimaal een groeiseizoen (april- augustus) gewacht worden voordat de soorten verplaatst kunnen worden. Voor de kikkerpoel moet rekening gehouden worden met minimaal twee groeiseizoenen, zodat de onderwatervegetatie voldoende tijd heeft zicht te ontwikkelen. Als de dieren zijn verplaatst, mogen er maatregelen worden getroffen om ervoor te zorgen dat de soorten niet meer terugkeren naar de oude plekken.
Het conceptontwerp is gemaakt om dit stukje aantrekkelijker in te richten voor onder andere de beschermde soorten; steenuil, poelkikker, wezel en steenmarter.
Er wordt een poel gegraven met aan de zonnige zijde een soort duintje, wat voor de poelkikker gebruikt kan worden als voortplantingswater en leefgebied. Voor de steenuil worden er kasten en palen met roestplekken gerealiseerd.
Ook wordt er een marterhoop en wezelkasten geplaatst, waar ze kunnen rusten en verblijven. Marterachtigen zoeken graag beschutting op, bijvoorbeeld in houtsingels, heesters en takkenwallen. Daarom wordt de driehoek hier ook van voorzien. In het bos net ten oosten van de driehoek, worden ook nog takkenwallen en steenmarterkasten geplaatst.
De steenuil, wezel en steenmarter zijn allemaal jagers. Ze jagen graag op muizen. Met de inrichting wordt hier ook rekening mee gehouden. Zo wordt het gebied aantrekkelijk ingericht voor muizen. Er wordt een muizenruiter geplaatst, dit is een soort tipi van hout gevuld met snoeihout en maaisel, waar muizen het fijn vinden om te verblijven. En het beheer, zoals maaibeleid wordt erop aangepast.
Bekijk hier het gehele conceptontwerp inclusief plattegrond en voorbeeld foto's. (pdf, 9 MB)
Tijdens het ecologische onderzoek zijn er 5 zomerverblijfplaatsen en 8 combinaties van zomer- en paarverblijfplaatsen van de gewone dwergvleermuis gevonden. Er worden ter compensatie altijd meer kasten opgehangen. De ecoloog heeft bepaald dat er 52 kasten (4 per verblijfplaats die verdwijnt) opgehangen moeten worden in de nabije omgeving.
In de nieuwbouw komen permanente vleermuisvoorzieningen. Er worden vleermuiskasten ingemetseld in de gevels van de nieuwe woningen. Tussentijds zullen er tijdelijke vleermuiskasten opgehangen moeten worden in de directe omgeving (<200 meter). Er wordt bij alle soorten rekening gehouden met een periode van gewenning.
Proces
Voor het ophangen van tijdelijke vleermuiskasten zijn omwonenden uit de buurt benaderd.
De bomenrij lang de Vijfhoevenlaan functioneert als route die wordt gebruikt als verbindingtussen verblijfplaats en het gebied waar ze jagen. Om ervoor te zorgen dat de vleermuizenroute goed blijft functioneren, mogen er niet tijdelijk gaten vallen van meer dan 20 meter gedurende de actieve periode (april-november) van vleermuizen. Als tijdens de uitvoering een boom gerooid is en nog niet herplaatst, dan kunnen er tijdelijke maatregelen genomen worden. Verder wordt tijdens de uitvoering rekening gehouden met de vleermuizen, zo wordt er voornamelijk overdag gewerkt en wordt uitstraling van bouwverlichting richting de bomenrij zoveel als nodig tegengegaan.
Proces
Tijdens voorbereiding en uitvoering wordt er rekening gehouden met de vleermuisroute.
De huismussen komen voor in de aanliggende woonwijken. Langs de Vijfhoevenlaan zijn verschillende bosschages die aantrekkelijk zijn voor de huismus. Deze worden zoveel mogelijk behouden, of als dit lukt, wordt een alternatief aangeboden voordat de bosschage weggehaald wordt. In de nieuw te bouwen wijk wordt ook nieuw struikgewas aangeplant voor onder andere huismussen.
Proces
Tijdens voorbereiding en uitvoering wordt er rekening gehouden met de bosschages waar huismussen verblijven.
De kerkuil heeft in de oude loodsen rust- en nestplekken, ook wel roestplaats genoemd. Om de Kerkuil alternatieven te bieden worden er in de nabije omgeving (< 500 meter) 2 Kerkuilkasten opgehangen, bovenin een zolder of schuur. Er zitten een aantal randvoorwaarden aan de locatie; zo moet het een rustige plek zijn, moet de aanvliegroute vrij blijven van obstakels en hangt de kast minimaal 4 meter boven de grond.
Proces
Voor het ophangen Kerkuil kasten word onderzocht of een locatie van de gemeente geschikt is om een kast op te hangen. Voor de tweede kast is de buurt benaderd.
Aangrenzend aan het plangebied is een buizerdnest gevonden. Dit nest blijft behouden, maar het kan zijn dat de werkzaamheden en de aanwezigheid van een woonwijk ervoor zorgt dat buizerd het nest niet meer wilt gebruiken in het volgende broedseizoen. Daarom worden er 2 extra nesten, ook wel kunsthorsten genoemd, opgehangen in de omgeving.
Proces
De ecologen en natuurvereniging gaan samen op zoek naar twee geschikte locaties op gemeentelijke grond.
Wanneer de broedperiode start, controleert een ecoloog of er op het werkterrein vogels zijn gaan nesten. Als dit niet het geval is, kunnen de werkzaamheden ook tijdens het broedseizoen plaatsvinden. Mochten er wel broedvogels zitten op plekken waar werkzaamheden uitgevoerd moeten worden, dan doen wij dit buiten het broedseizoen.
Proces
Tijdens de voorbereiding en uitvoering wordt er rekening gehouden met de broedvogels.